Overledene besmet

Is het gevaarlijk om een overledene aan te raken?

Op deze vraag is geen eenduidig antwoord te geven. Verkeert u in goede conditie en raakt u een pas overledene aan die geen besmettelijke ziekte heeft, dan zal weinig gevaar bestaan dat u daar iets vervelends aan overhoudt. Natuurlijk neemt u dan wel de hygiënemaatregelen in acht.

Het is belangrijk om te weten dat het ontbindingproces veelal vóór de dood start (in de terminale fase). De oorzaak is een sterk verminderde weerstand.
In en over het gehele menselijk lichaam bevinden zich micro–organismen. Deze vermeerderen zich op een moment dat een lichaam niet meer in staat is hier weerstand tegen te bieden. Na de intreding van de dood neemt de vermenigvuldiging van deze micro–organismen razendsnel toe door het afwezig zijn van enige weerstand.

Twee factoren spelen hierbij een rol:

De conditie van de overledene

Als de overledene gezet is, veel vocht vasthoudt en vlak voor het moment van overlijden hoge koorts had, zal het vermenigvuldigen van micro–organismen heel snel gaan. Als de overledene daarentegen uitgedroogd is, zal dit proces iets langzamer verlopen.

Omgevingsomstandigheden

Een warme omgevingstemperatuur zal het vermenigvuldigen van micro–organismen stimuleren. Daarentegen zal een koude omgevingstemperatuur dit proces langzamer laten verlopen, maar niet stoppen.

Op de omgevingsfactoren kan de uitvaartondernemer invloed uitoefenen. Om de overledene tot de dag van de uitvaart ‘goed te houden’, zal de overledene gekoeld moeten worden om dit proces zo langzaam mogelijk te laten verlopen. (Andere, binnen de wet toegestane conserveringsmethoden, zijn eventueel ook mogelijk)

Meer informatie over het ontbindingsproces kunt u vinden in het item “Het menselijk lichaam na overlijden / ontbindingsproces”.

Een aantal besmettingsgevaren blijft echter altijd aanwezig.

• Kleine wondjes aan uw handen kunnen eventueel een goede voedingsbodem zijn voor micro–organismen, afkomstig van de overledene.
• Een ander gevaar is die van kruisbesmetting.
• Omdat u de overledene niet kent, is het altijd mogelijk dat deze een besmettelijke ziekte onder de ledenen had en overdracht van schadelijke micro-organismen plaatsheeft.

Het is belangrijk kennis te hebben van het tempo waarin de meeste micro–organismen zich reproduceren. Dat gaat als volgt: 1 worden er 2, 2 worden er 4, 4 worden er 8, 16, 32, 64, 128, 256, 512, 1.024, 2.048, 4.096, 8.192, 16.384, 32.768, 65.536, 131.072, 262.144, 524.288, 1.048.576, 2.097.152, 4.194.304, 8.388.608, 16.777.216, enzovoort… (één micro–organisme heeft dus na ‘slechts’ 24 keer vermenigvuldiging een familie van 16.777.216 micro–organismen.)

Als de overledene besmet is met een schadelijk micro–organisme en door intreding van de dood een antibioticakuur niet heeft afgemaakt, is het goed mogelijk dat dit micro–organisme immuun is geworden voor de antibiotica. Op het moment dat u door dit micro–organisme wordt besmet is het mogelijk dat dit immune micro–organisme bij u nog moeilijker te behandelen is. Op dat moment is er sprake van een resistent micro–organisme.

Is het als professional gevaarlijk om een overledene zonder handschoenen aan te raken? U kunt beter het zekere voor het onzekere nemen en beschermingsmaatregelen treffen en hygiënemaatregelen in acht nemen.

Instructie Werkgroep Infectie Preventie

De Werkgroep Infectie Preventie (WIP) heeft in het Protocol “Veilig werken in de obductiekamer” benadrukt dat professionals in elk geval handschoenen moeten dragen bij alle handelingen waarbij de overledene wordt aangeraakt.

---